Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin aprelin 22-23-də Çinə səfəri əlamətdar hadisə olub və iki ölkə arasında ikitərəfli münasibətlərin inkişafında yeni bir başlıq açıb.
Rəsmi hissədən - bütün diplomatik incəliklərə və dövlət protokoluna riayət etməklə təntənəli qəbuldan başlayaraq aydın oldu: Pekin Bakı ilə əməkdaşlığa xüsusi önəm verir. Təfərrüatlara diqqət, görüşlərin isti və hörmətli tonu, eləcə də danışıqlar zamanı hökm sürən etimad ab-havası Azərbaycan və Çin arasında qarşılıqlı əlaqənin adi tərəfdaşlıq çərçivəsindən kənara çıxdığını göstərir.
Bu gün Bakı və Pekin qarşılıqlı dəstək, ümumi maraqlar və uzunmüddətli baxışa əsaslanan strateji dialoqa can atdığını nümayiş etdirir. Son nəticə tərəflər arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında müqavilənin imzalanması oldu. Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaza aid məsələlərin müzakirəsi göstərdi ki, tərəflər arasında regional sabitlik, nəqliyyat əlaqəsi və iqtisadi artım perspektivləri haqqında ümumi anlayış formalaşıb.
Bu sənəd, əməkdaşlığı keyfiyyətcə yeni səviyyəyə çıxarır - adi ikitərəfli əlaqələrdən kənara çıxır və daha geniş geosiyasi kontekstə malikdir. Azərbaycan müqaviləni imzalayaraq dünyanın ən nüfuzlu aktorlarından birinin dəstəyini qazanıb. İndi Bakının güclü strateji müttəfiqi var - Çin, o, nəinki regionda iqtisadi mövcudluğunu gücləndirəcək, həm də BMT-nin platformaları və digər qlobal və regional təşkilatlar daxil olmaqla Azərbaycanın beynəlxalq arenadakı təşəbbüsünü fəal şəkildə dəstəkləyəcək.
Bundan əlavə, bu addım Pekinin Cənubi Qafqazın geoiqtisadiyyatına artan marağından xəbər verir. Çin artıq Gürcüstanla münasibətlərdə oxşar iştirakını nümayiş etdirir və bu, region dövlətləri ilə rəqabət prizmasından deyil, qarşılıqlı mənfəətli tərəfdaşlıq, logistika, investisiya və davamlı inkişaf vasitəsilə qarşılıqlı əlaqənin yeni formatının formalaşmasından xəbər verir.
Beləliklə, Strateji Tərəfdaşlıq Müqaviləsi sadəcə diplomatik akt deyil, Azərbaycan və Çin arasında əməkdaşlığın yeni regional balansın sistem yaradan elementinə çevrildiyinə dair dünyaya açıq siqnaldır.
Beynəlxalq siyasətdə ən həssas və prinsipial cəhətlərdən biri olan ərazi bütövlüyü məsələləri üzrə tərəflərin razılaşdırılmış mövqeyi xüsusi diqqətə layiqdir.
Çin hələ Qarabağ münaqişəsinin yekun həllinə qədər Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyaraq və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə əməl edilməsinin zəruriliyini vurğulayaraq ardıcıl və balanslı xəttə sadiq qalırdı.
Pekinin belə təmkinli, lakin eyni zamanda prinsipial mövqeyi Bakının diqqətindən kənarda qalmayıb.
Buna cavab olaraq Azərbaycan «tək Çin» siyasətini açıq və birmənalı şəkildə dəstəklədiyini bildirərək, Tayvanı Çin Xalq Respublikasının ayrılmaz hissəsi hesab etdiyini təsdiqləyib. Bu bəyanat sadəcə diplomatik nəzakət aktı deyil, dərin siyasi həmrəyliyin, milli suverenlik və ərazi bütövlüyünə qarşılıqlı hörmətin nümayişinə çevrildi.
İndi BMT çərçivəsində - həm Baş Assambleyada, həm də Təhlükəsizlik Şurasında - Azərbaycan təkcə Çinin müttəfiqi deyil, həm də Tayvan, Sincan və Cənubi Çin dənizi də daxil olmaqla prinsipial məsələlərdə onun fəal səsi olacaq. Bu cür dəstək artan qlobal rəqabət və beynəlxalq mövqelərin qütbləşməsi şəraitində xüsusi dəyər qazanır.
Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Çin Xalq Respublikası Hökuməti arasında Prezident İlham Əliyev və Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpinin iştirakı ilə "tək kəmər, tək yol" təşəbbüsünün birgə təşviqi üzrə Əməkdaşlıq Planının imzalanması iqtisadi və infrastruktur əməkdaşlığının dərinləşməsində mühüm addım oldu.
Çin üçün bu təşəbbüs sadəcə multimodal daşımaların inkişafı üçün olan bir layihə deyil. Bu, iqtisadiyyat, diplomatiya, tarix və fəlsəfəni özündə ehtiva edən kompleks xarici siyasət strategiyasıdır.
«Tək kəmər, tək yol» Pekinin Böyük İpək Yolunun ruhunu - biliyin, malların və sivilizasiya dəyərlərinin mübadiləsi yollarını canlandırmaq istəyini əks etdirir. Azərbaycanın bu konsepsiyaya fəal qoşulması ölkənin Avrasiya məkanında həm iqtisadi, həm də simvolik rolunu gücləndirir.
2024-cü ildə Azərbaycanla Çin arasında ticarət dövriyyəsi əvvəlki illə müqayisədə 20,7% artaraq 3,744 milyard ABŞ dollarına çatıb. Bu rəqəmlər öz sözünü deyir: ÇXR ölkənin xarici ticarətinin ümumi həcminin 7,9% -ni tutaraq Azərbaycanın dördüncü ən böyük xarici ticarət tərəfdaşına çevrilib. Üstəlik, Çin Azərbaycana idxalın həcminə görə əminliklə lider mövqe tutub - 17,69%.
Ticarət-iqtisadi münasibətlərdə əhəmiyyətli dərəcədə istifadə olunmamış potensial var. Bu çərçivədə yüksək texnologiyalar, bərpa olunan enerji və logistika kimi sahələrə - istiqamətlərə, Çinin təkcə təcrübəsinin olduğu deyil, həm də strateji marağı olduğu sahələrə xüsusi diqqət yetirilir.
Azərbaycandan keçən və ənənəvi marşrutlardan yan keçərək Çini Avropaya birləşdirən orta dəhliz bu planlarda əsas əhəmiyyət kəsb edir. Çin xüsusilə logistikanın rəqəmsallaşdırılması, liman infrastrukturunun yaxşılaşdırılması və regionlararası kommunikasiyaların optimallaşdırılması baxımından onun inkişafına artan maraq göstərir.
Beləliklə, qarşıdakı illər Pekin və Bakı arasında təkcə iqtisadi deyil, həm də siyasi-strateji əlaqəni gücləndirəcək irimiqyaslı layihələrin fəal şəkildə həyata keçirilməsi dövrü olacağını vəd edir.
Səfərin nəticələri təkcə siyasi simvol deyil, həm də iqtisadi, infrastruktur və humanitar əməkdaşlığın dərinləşməsi istiqamətində real addım oldu. İmzalanmış sazişlər və əldə edilmiş razılaşmalar tərəflərin suverenlik və davamlı inkişafı vurğulamaqla yeni tipli əlaqələr qurma əzmini təsdiq edir.